Staatssteun in de coronacrisis

Inleiding

Met haar staatssteunregels garandeert de Europese Commissie dat de staatssteun van EU-landen geen enkel bedrijf, hoe groot of klein het ook is, een oneerlijk concurrentievoordeel geeft of het gelijke speelveld op de interne markt verstoort. On 19 maart 2020, minder dan een week nadat de Wereldgezondheidsorganisatie Europa tot een van de broeihaarden van de pandemie had verklaard, keurde de Europese Commissie een tijdelijke kaderregeling inzake staatssteun goed. Die versoepelde de regels zodat bedrijven in nood sneller steun konden krijgen. Half maart waren de vooruitzichten erg onzeker, de tijdelijke kaderregeling werd daarom zo flexibel mogelijk ontworpen zodat de Commissie makkelijk kon bijsturen. Meer informatie over de tijdelijke kaderregeling en latere wijzigingen.

Isa

Isabel La Guardia en Raul Ibañez runnen sinds 2016 het duikcentrum Divers Cabo de Palos, niet ver van Murcia in Spanje. Ze waren het nieuwe seizoen, dat altijd rond Pasen van start gaat, druk aan het voorbereiden toen ze op 14 maart 2020 al hun activiteiten moesten stopzetten en het centrum moesten sluiten: heel Spanje ging in lockdown.

Divers Cabo de Palos was een gezond bedrijf. Ze hadden alleen financiële steun nodig om tijdens de lockdown niet kopje-onder te gaan, om het zo te zeggen. Ze kregen steun in de vorm van een erg voordelige lening op grond van de eerste Spaanse overkoepelende steunregeling die de Commissie op 2 april 2020 goedkeurde. We vroegen Isabel om haar verhaal te vertellen.

Isabel La Guardia en Raul Ibañez aan het duiken voor de kust van Cabo de Palos, Spanje

Hoe heeft de steun jullie tijdens de crisis geholpen?

Half maart vielen onze inkomsten ineens weg. We konden niet eens voorspellen wanneer we weer open zouden gaan. Daarom namen we een lening zodat we ons duikcentrum draaiende konden houden. Met de lening konden we niet alles opvangen, want ook zonder klanten liepen veel kosten door, maar we konden wel het hoofd boven water houden tot 13 juni, toen we weer met klanten mochten gaan duiken.

Hoe hebben jullie je aangepast aan het nieuwe normaal sinds de regio Murcia de coronamaatregelen geleidelijk afschafte?

We konden weer opengaan, maar we moeten wel de nodige veiligheidsmaatregelen nemen. Er hangen bordjes voor personeel en bezoekers met de aanwijzing om afstand te houden. Aan boord zetten we het mondkapje pas af als we de duikbril opzetten. Als we weer aan land zijn na het duiken duren alle procedures langer dan vroeger. In de praktijk draait ons centrum in het nieuwe normaal op tweederde van de oude capaciteit. Maar we knokken, we geven niet op. We zeggen altijd dat niets veiliger is dan duiken. Aan land moeten we afstand houden, maar onder water is het veilig om elkaar een knuffel te geven, en dat doen we dan ook!

Jan

Op 3 april 2020 keurde de Europese Commissie een bedrag van 23 miljoen euro aan Nederlandse staatssteun goed op grond van de tijdelijke kaderregeling. Het was het eerste staatssteunbesluit voor Nederland in verband met de coronacrisis. Omdat er door de pandemie zoveel ouderen en hulpbehoevenden binnen moesten blijven, besloot de Nederlandse regering om zorgverleners subsidie te geven voor aanvullende zorg aan patiënten, thuis maar ook op afstand via internet. We vroegen Jan Leunis de Beij, directeur van Omring, om in te schatten welke impact de Europese staatssteunregels en de subsidies van de Nederlandse overheid in de praktijk hebben gehad. Omring levert algemene gezondheidszorg, ondersteuning en verpleging, zowel aan huis als in zorginstellingen in West-Friesland en op Texel.

Jan Leunis de Beij in zijn kantoor in Hoorn, Nederland

Wat betekende de staatssteun voor u?

We moesten meteen reageren op de crisis en het was dus erg belangrijk dat we de steun snel konden krijgen. Dankzij de subsidie konden we onmiddellijk bij een kleine 100 thuiszorgpatiënten apparatuur plaatsen waardoor we de medicatie en de zorg op afstand en met een videoverbinding konden leveren. Door die apparatuur konden we zelfs op afstand bepaalde metingen doen. Ook merkten we al snel dat coronapatiënten na hun ontslag uit het ziekenhuis nog lang erg moe bleven. Een deel van de subsidie gebruikten we daarom om voor deze groep post-corona-revalidatie te organiseren. Dankzij de steun konden we de nodige extra project- en zorgmedewerkers in dienst nemen.

Hoe heeft de coronacrisis de thuiszorg voor u veranderd? Hoe zou u de toekomst van thuiszorg na de coronacrisis omschrijven?

We hebben onze contacten met patiënten met zo'n 20% kunnen verminderen, zonder iets af te doen aan de zorg die ze nodig hebben. We hebben twee routes ontwikkeld voor onze wijkteams, zodat de verplegers die bij besmette personen thuiskomen, niet met anderen in contact komen. Als we verder vooruitkijken, dan denk ik dat we in de toekomst, los van corona, bij onze zorg meer ICT zullen blijven gebruiken. Zo kunnen ziekenhuispatiënten sneller naar huis, omdat we ze op afstand kunnen volgen. Thuiszorg zal de eerstelijnsgezondheidszorg van huisartsen steeds nadrukkelijker ondersteunen. We kunnen de zorg dus sneller en beter verlenen, wat een goede zaak is met het oog op de vergrijzende Europese bevolking.